คำว่า “โรคโคเลสเตอรอลในเลือดสูง” ไม่มีในตำราแพทย์จีนโบราณ ดังนั้นถ้ามาตรวจกับแพทย์แผนจีนแล้วบอกว่ามีไขมันในเลือดสูงซึ่งเป็นการวินิจฉัยจากการตรวจเลือดแบบแพทย์แผนปัจจุบัน การรักษาโรคนี้แพทย์จีนจะเน้นไปที่การรักษาสมดุลของการทำงานของอวัยวะภายในและปรับเรื่องการไหลเวียนเลือด พลังและของเหลวในร่างกาย ไม่ให้มีการติดขัด
บางครั้งจะกล่าวถึงเสมหะ ความชื้น การทำงานของตับและม้ามไม่สมดุล ต้องขับเสมหะชื้น กระตุ้นการไหลเวียนเลือด ไม่ให้อาหารตกค้าง รวมทั้งการปรับพฤติกรรมการดำเนินชีวิตและการรับประทานอาหาร
สาเหตุไขมันในเลือดสูงในมุมมองแพทย์แผนจีน
1. การรับประทานอาหารและการดำเนินชีวิต : อุปนิสัยการกิน ทำงานหักโหม ขาดการพักผ่อน ความเครียดทางอารมณ์ ทำให้การทำงานของอวัยวะภายในแปรปรวน เกิดเสมหะความชื้นและเลือดอุดกั้น
2. การทำงานของอวัยวะภายในเสียสมดุล โดยอวัยวะหลักที่เกี่ยวข้อง คือ ตับ ม้าม ไต
- พลังตับติดขัดอุดกั้นทำให้การไหลเวียนเลือดไม่คล่อง กลไกพลังในช่องกลางตัว (ซานเจียว) ที่ทำหน้าที่เป็นเส้นทางลำเลียงน้ำและของเหลวทั่วร่างกายก็ติดขัดไปด้วย
- ระบบย่อยและลำเลียงอาหาร (ม้าม) มีประสิทธิภาพลดลง กลายเป็นความชื้นตกค้าง
- ไตกำกับน้ำ ถ้าพลังไตอ่อนแอ การขับระบายน้ำไม่ดี พลังความร้อนในร่างกายน้อย เกิดความชื้นตกค้างในร่างกาย อีกด้านหนึ่งกรณีไตยินพร่อง (ทำให้เกิดความร้อนและแห้งในเซลล์ต่างๆของร่างกาย) ก็จะทำให้ของเหลวเหนียวข้นเป็นเสมหะและเลือดอุดกั้นเช่นกัน
ดังนั้น ไขมันในเลือดสูงในความหมายแพทย์แผนจีน คือ เสมหะความชื้น เลือดอุดกั้น ม้ามพร่องเกิดความชื้นเสมหะ มีเลือดอุดกั้นจากพลังตับติดขัด ยินพร่องเกิดเสมหะเลือดอุดกั้น หยางของไตพร่อง ทำให้น้ำตกค้าง เกิดความชื้นเสมหะ
หลักการรักษา คือ กระจายพลังตับอุดกั้นและเสริมพลังม้าม ทำให้การย่อยและดูดซึมเป็นปกติ (活血、健脾、化痰) และยังพิจารณาการปรับสมดุลของไตยินหรือไตหยาง
ทางคลินิกพบผู้ป่วยที่มีภาวะไขมันในเลือดที่มีสาเหตุพื้นฐานแตกต่างกัน
- เสมหะเลือดอุดกั้น (痰瘀互结证) หลักการรักษา : ขับเสมหะสลายเลือดอุดกั้น (祛痰化瘀)
- เสมหะของเสียตกค้าง (痰浊阻遏证) หลักการรักษา : สลายชื้นและเสมหะ (燥湿化痰)
- ยินของตับและไตพร่อง (肝肾阴虚证) หลักการรักษา : บำรุงยินของตับและไต (滋补肝肾)
- พลังติดขัดเลือดอุดกั้น (气滞血瘀证) หลักการรักษา : กระตุ้นการไหลเวียนเลือดสลายการอุดกั้น (行气活血)
- หยางของม้ามและไตพร่อง (脾肾阳虚证) หลักการรักษา : อุ่นบำรุงม้ามและไต (温补脾肾)